Endüstri Mühendisi olup kitabı okuyanların, okunması gerek listesinde büyük oranda ilk 10 da olan. Okumayanların okunacaklar listesinde bulunan Eliyahu’nun Kısıtlar Teorisini ortaya attığı ilk basımı 1984 yılında yapılan, gerçek manada roman tadında olmasına rağmen Kült bir eser The Goal (Amaç)
Amaç Ne Peki? Onuda yazının sonunda söyleyelim.
Amaç kitabını hem normal, hemde endüstri mühendisi gözü ile okudum analizide bu duyguda yazmaya çalışacağım.
Kitabı övmeden önce eksik olarak altını çizdiğim not aldığım kısımları ile başlamak istiyorum.
Aşk Var Mı?
Kitabın kapağında, ve pek çok yerde gördüğüm tanıtımlarında şöyle bir ifade var, “Çok Satan Aşk ve İş Romanı”. Burada aşk noktası dikkatinizi çekiyorsa, sizlere söylemem gereken bir şey var, Kitapta Aşk Falan Yok. Normal, en sıradan bir ilişkide bile olabilme ihtimali çok yüksek olan olayların kaleme alınmış şekli. Eğer ben içindeki aşk temasını okumak için almak istiyorum diyorsanız kesinlikle farklı bir kitaba doğru yönünüzü çevirseniz iyi olacak. İş romanı kısmı doğru Aşk romanı kısmı tamamen pazarlayanlarının uydurduğu bir slogan.
Edebi Yönü
Her ne kadar İş romanı olarak baksakta, bir kitap bazı kriterleri taşımalı diye düşünüyorum. Evet her yazarın betimleme tarzı farklıdır. Bir Adem Fawer’ın betimleme, olay anlatımı becerisini beklemiyordum ama yinede en azından kitap okurken anlatılan tüm şeyi adım adım kafamda kurabilmeliydim diye düşünüyorum. Kitapta bir karakter vardı adı Stacey 250. sayfada Stacey’nin kadın olduğunu farkettim. Fabrika gözümün önünde çok zorlama canlandı. Resmen herşeyi kendim böyledir herhalde, burası bu şekildedir şeklinde düşünerek yerleştirdim. Edebi yönü inanılmaz zayıf bir kitap ne yazık ki.
Edebi yönü kuvvetli olmamasına rağmen olay örgüsüne kendinizi kaptırdığınızda akıcı bir hal aldığını söyleyebilirim.
Şimdi gelelim bir Endüstri Mühendisi gözü ile kitap bize ne veriyor. Ben neler alabildim?
Kısaca içerikten bahsedeyim sonrada çıkarımlarımı sıralayayım.
İçerik
Alex Rogo Fabrika müdürüdür ve bulunduğu fabrika çıkmaza girmiş kar edemez duruma gelmiştir ve fabrika için kapanma kararı alınmadan önce Alex’e durumu düzeltmesi için 3 ay verilmiştir. Alex ve arkadaşlarının fabrikayı tekrar düze çıkarıp kar edebilir duruma getirmelerinin hikayesi Amaç.
Adım adım çıkarımlarımı başlıklar halinde sıralamak istiyorum.
Kısıtlar Teorisi
Bilimsel bir makaleden okusanız, belki ilk defada anlamakta çok zorlanacağınız teoriyi muntazam şekilde aktarması ile kitap bende şu algımı tazelede. Bilim; hiç bir zaman kendi köşkünde, kendi için yapıldığı sürece, halkın içine indirilemediği sürece, sadece o köşkteki bilimin kendi erbabları tarafından anlanıp, bir adım öte geçip bir sömürü aracı olarak kullanılmaktan öteye geçemeyecektir. Ama amaç bilimi fabrikaya, işçilerin arasına, yöneticilerin arasına indirip yaşanılabilirliğini öyle bir gösteriyorki belkide herkes her şeyi adım adım anlayabildiği, direk olaylar içinde görebildiği için Amaç çok satanlar listesinden inmiyor. Rakiplerine bu anlamda net fark atıyor.
Einstein’ın şu sözleri geldi aklıma “Bir şeyi basit olarak anlatamıyorsanız, konuyu tam olarak anlamamışsınız demektir”. Bilimin kendi erbabları, üretenleri hariç, sonradan öğrenip anlatanların olayı sadece bilimsel olarak anlattıklarında hayatlarına indiremediklerinde olayı anlamadıklarını düşünmüşümdür hep. Eliyahu işte bu çıkmazdan bizi kurtarıp herkesin anlayacağı şekilde bilimi bizim içimize indiriyor.
Teorinin kendisi nedir ne değildir bunu zaten kitabı okuyunca anlıyacaksınız. Mevzum kısıtlar teorisini anlatmak olmadığı için buna hiç girmeyeceğim.
Takım Olmak
Kitapta dikkatimi çeken diğer bir olay ise takımdaşlık, takım olabilme olgusuydu. Açıkcası Alex karakteri tam kafamdaki Müdür yada yönetici kavramını karşılıyordu. Çünkü sorunun başından sonuna kadar her şeyi takım arkadaşları ile beraber konuşarak çözmeye çalıştı. Takım arkadaşlarına olan güveni bir yöneticinin takım arkadaşlarına nasıl yaklaşması gerektiğini gösteriyordu. Her baş gösteren yeni sorunda takım arkadaşlarını toplayıp sorunun ana nedenini bulup onu çözmeye yönelik stratejilerini belirleyip sonrada arkadaşları sahaya indiğinde onların bunu yapacağına olan inancı işte tamda Lider dedirtiyordu.
Bilgelik ve Danışma
Evet okuyanlar bilirler tam da burada Alex’in üniversitedeki hocası Jonahdan bahsedeceğim. Alex Rogo ve Jonah ı birlikte okurken aklıma, Fatih ve hocası Akşemseddin, Mevlana ve hocası Şems, Eflatun ve hocası Sokrates geldi. Büyükleri büyük yapan şey her zaman küçüklüklerinin farkında olmalarıdır. Dinlemeyi bildikleri için büyüktürler. Kendi başına yol almaya çalışanlar mutlaka bir gün yolda kalırlar. Alex fabrika müdürü olmasına rağmen Jonah’ı kendine bir hoca gibi düşünüp fikirlerinin peşinden, kimi zaman şehir şehir, kimi zaman telefon telefon koştu. Adeta dinlemeyi bilirseniz sorunların üstesinden de gelirsiniz der gibiydi. Herkesin hayatı boyunca hangi konumda olursa olsun, böyle bi bilgeye ihtiyacı oluyor. Fatihte padişahtı ama hocası Akşemseddin vardı.
En Zayıf Halka & Sürekli İyileştirme ve Geliştirme Süreci
Bir Endüstri Mühendisi olarak farkında olmamız gereken en önemli şey, biz gelişimin, yeniliğin, değişimin ve sürekli olarak daha fazlanın yollarını arayan mühendisleriz.
Bir firmada sürekli iyileştirmenin sağlanabilmeside ilk önce firmamızın *Herbie’sini bulmamızla gerçekleşecektir. Zincirimizin en zayıf halkası, sadece o halkayı değil, bir birine bağlı çalışmassa hiç bir anlam ifade etmicek tüm zincirin gücünü etkiler. Yani en zayıf halkamız kadar güçlüdürüz.
Sürekli iyileştirme sürecini Alex ve arkadaşları tartıştıkları sırada tahtaya şöyle yazmışlardı. Bunuda direk kitaptan bilgi olarak vereyim.
1.Adim: Sistemin darbogazlari belirlenmelidir.
2.Adim: Darbogazlarin nasil kullanilacagi tespit edilmelidir.
3.Adim: Geri kalan herseyin ilk iki maddey desteklemesi saglanmalidir.
4.Adim: Sistemin darbogazlarinin verimliligi arttirilmalidir.
5.Adim: Onceki adimlardan herhangi birisinde bir darbogaz olusursa, ilk adima geri donulmelidir.
Burada belki kitabı okumayanlar için yabancı gelebilecek bir kavram var oda diğer başlığımız olsun.
Darboğazlar
Darboğazlar fabrika içinde zincirimizin en zayıf halkasını ifade eder. Önünde en çok malzeme biriken, malzeme akımını yavaşlatan, hatta durduran ve o makineden çıkmadan işlenme ihtimali olmayan ürünlerin bulunduğu makine bizim darboğazımızdır. Eğer çözüm için bir adım atmaya niyetliysek, ilk bu darboğazı bulmamız gerekecektir. Çünkü Darboğazın 1 saat durması demek sadece darboğazın bir saat durması değil tüm fabrikanın bir saat durması demektir. Buda stokları artıracak, teslim sürelerimizi geçiktirecektir. Yani bir darboğazın bir firmaya maliyeti milyon dolarlarla ifade edilebilir bazen. Kitaptada da böyle bir durum vardır.
Yenilikçi Bakış Açısı
Artık devir değişti. Değil 20 30 yıl 5 10 yıl önceki yönetim anlayışları sistem bakış açıları ile fabrika yönetmek mümkün değil. Amaç gelenekçi bakış açısının belini o kadar güzel kırıyor ki. Geçmiş bilgilerinize saplanıp kalmayın sürekli farklı bakış açıları getirin, yenilikler getirin. Doğru bildiğiniz her şey o haliyle doğru olmayabilir. Sadece üzerine düşünüp sorunu doğru tespit edip çözüme ilerleyebilin diyordu. Jonah’ın sürekli bir kaç bilgi verip üzerine düşün Alex deyişleri Alex’i bu geleneksel hale gelmiş yönetim anlayışlarından kurtardı. Her yeni adımda daha bir özgüvenle ilerlemelerini sağladı diyebilirim.
Teoriler & Yöntemler
Kitap bilimsel pek çok konuya o kadar güzel açıklık getiriyorduki kitap bittiğinde bugün sıklıkla kullandığımız şu anda aklımda kalan 4 teoriyi kusursuz bir şekilde öğrenebildiğimizi görüyorduk.Sürekli İyilestirme, Toplam Kalite Yönetimi, Kısıtlar Teorisi ve Pareto Analizi.
Amaç?
Evet yazımızın sonuna geldik. Peki Amaç neydi?
Başından sonuna kadar Alex’in odaklandığı şey buydu Amaç. Amacını bulursa çözümede ulaşabilecekti. Alex, Jonah ile konuşmaları sonucunda Amacını bulmuştu.
Amaç: Para kazanamaktır.
Kitaptan bir kaç satır vereyim.
“Amac, eszamanli olarak hem yatirim getirisini hem de nakit akisini artirarak net kari yukseltmek suretiyle para kazanmaktir.”
“Bununla ilgili olarak 3 farkli olcut vardir: Akis (Sistemin satislar araciligiyla yarattigi paradir.),Envanter (Sistemin satmak icin satin aldigi seylere yatirdigi paranin toplamidir.) ve Isletme Giderleri (sistemin envanteri akisa donusturmek icin yatirdigi paranin toplamidir.).”
Aslında çok basitti değil mi? Çünkü kurulan her firma para kazanmak için kurulur başka hiç bir şey değil. İç dış nakit akış dengesini sağlayıp net karı artırmak için kurulur. Alex’de para kazanmaya çalıştı.
Kitabın sonunda ne mi oldu?
Keyifli okumalar.
21.04.2016 (Aydın – Merkez)
Ekstra Bilgiler Köşesi
* Herbie : Kitapta geçen bir karakter. Alex’in oğlunun arkadaşlarını pikniğe götürdüğünde şişman bir çocuk olan Herbie’nin tüm sistemi etkilediğini farketti. Bunun üzerine kuyruğu bozmadan herkesi düzenli bir şekilde kamp alanına götürmeyi planlarken Darboğaz kavramını buldu. Bu kuyruğun darboğazı Herbie’di. Sıra fabrikasının Herbie’sini bulmaktaydı.
